Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Lidzbarku Warmińskim

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2016 r.

Sąd Rejonowy w Lidzbarku Warmińskim - Wydział III Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym : Przewodniczący : SSR Robert Kłosowski

Protokolant : pracownik sądowy Joanna Kowalska

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2016 roku w Lidzbarku Warmińskim

na rozprawie sprawy z powództwa małoletniego S. S. (1) reprezentowanego przez przedstawiciela ustawowego F. S.

oraz z powództwa A. S.

przeciwko pozwanej M. S.

o alimenty na małoletniego S. S. (1) i na A. S.

ORZEKA

I. zasądza od pozwanej M. S. na rzecz małoletniego powoda S. S. (1) kwotę po 250 (dwieście pięćdziesiąt) złotych miesięcznie tytułem alimentów, płatnych do 10 dnia każdego miesiąca z góry z ustawowymi odsetkami za opóźnienie określonymi w art. 481 § 2 kc na wypadek opóźnienia w płatności każdej z rat, do rąk ustawowego przedstawiciela małoletniego powoda - poczynając od dnia 1 czerwca 2016r.;

II. w pozostałym zakresie powództwo małoletniego powoda S. S. (1) oddala

III. oddala powództwo A. S. o alimenty,

III. koszty procesu między stronami, tj. powodem S. S. (1) i pozwaną M. S. wzajemnie znosi,

IV. odstępuje od obciążania powódki A. S. kosztami procesu na rzecz pozwanej M. S.,

V. koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa,

VI. wyrokowi w punkcie I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności

/-SSR Robert Kłosowski -/

UZASADNIENIE

Ustawowy przedstawiciel małoletniego powoda S. S. (1) F. S. oraz powódka A. S. wnieśli o zasądzenie od pozwanej M. S. na rzecz małoletniego S. i A. S. tytułem alimentów kwot po 500 złotych miesięcznie, począwszy od 22 stycznia 2014 r. oraz o zasądzenie od pozwanej na ich rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powodowi wskazali, iż F. S. oraz M. S. byli małżeństwem do 10 grudnia 2013 r. kiedy to wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie w sprawie VI RC 717/13 orzeczono rozwiązanie małżeństwa stron przez rozwód. W pkt 4 wyroku rozwodowego Sąd orzekł, iż koszty utrzymania i wychowania dzieci stron w całości ponosić będzie F. S.. Jak dalej wskazali powodowie rozstrzygnięcie to było to spowodowane umową jaką zawarli byli małżonkowie pomiędzy sobą zgodnie z którą M. S. nie wniosła o dokonanie podziału majątku wspólnego, zaś F. S. nie występował w imieniu dzieci o alimenty. Złamaniem opisanej umowy było wystąpienie przez pozwaną w równolegle prowadzonej sprawie o dokonanie podziału majątku wspólnego, co w konsekwencji rodzi w ocenie powodów obowiązek „wyrównania” alimentów od czasu uprawomocnienia się sprawy o rozwód, tj. od 22 stycznia 2014 r.

W dalszej części uzasadnienia powodowie wskazali, iż pozwana pracuje osiągając dochód w wysokości 1200 złotych netto, posiada także rentę w wysokości 431 złotych netto. Zdaniem powodów pozwana liczy na spłatę z majątku wspólnego z którego tworzeniu nie brała udziału, co w świetle zasad sprawiedliwości społecznej uzasadnia zasądzenie alimentów od 22 stycznia 2014 r. Jak dalej wskazali powodowi pozwana nie może zostać kosztem swojej rodziny bezpodstawnie wzbogacona., musi pamiętać, „że ma dzieci, a nie tylko wyciągać ręce po cudze”. Obecnie całość kosztów utrzymania i wychowania powodów ciąży na F. S., który spełnia swój obowiązek alimentacyjny także poprzez osobiste starania.

Pozwana M. S. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwana podkreśliła, iż zgodnie z orzeczeniem Sądu Okręgowego w Olsztynie zawartym w wyroku rozwodowym to wyłącznie ojciec dzieci miał ponosić koszty związane z utrzymaniem dzieci stron. Zdaniem pozwanej w pozwie nie wskazano na żadne argumenty, które uzasadniałyby zasądzenie roszczenia od dnia uprawomocnienia wyroku. Co więcej, w uzasadnieniu pozwu wskazano, iż został on złożony w związku ze wszczęciem sprawy o podział majątku wspólnego, a nie z uwagi na sytuację majątkową powodów i ich uzasadnione potrzeby. Pozwana nie jest w stanie łożyć na utrzymanie dzieci, albowiem osiąga dochód z umowy o prace w wysokości 1226 złotych netto, zaś jej miesięczne wydatki wyszczególnione w odpowiedzi na pozew, w tym głównie spłaty zaciągniętych zobowiązań finansowych przekraczają wysokość uzyskiwanego dochodu. Pozwana zaciągała kolejne zobowiązania finansowe właśnie z uwagi na brak wystarczających dochodów na zaspokojenie swoich potrzeb. Zdaniem pozwanej powodowie wnosząc o zasądzenie alimentów nadużywają swojego prawa (art. 5 k.c.) realizując je w sposób niezgodny z zasadami współżycia społecznego. Dochodzenie majątkowe winno być uzasadnione z uwagi na potrzeby, natomiast pozew w niniejszej sprawie został wniesiony wyłącznie wskutek złożonego pozwu (przeciwko ojcu powodów) o podział majątku wspólnego. W ocenie pozwanej potrzeby powodów są zaspokajane w odpowiednim zakresie, albowiem w przeciwnym wypadku ojciec dzieci, tj. F. S. już dawno wystąpiłby o zasądzenie alimentów.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

F. S. i M. S. zawarli związek małżeński w dniu 25 czerwca 1994 r. w L.. Wymienieni posiadają dwójkę dzieci tj. A. S. ur. (...) oraz S. S. (1) ur. (...) Wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 10 grudnia 2013 r. w sprawie VI RC 717/13 orzeczony został rozwód małżeństwa F. i M. S.. Wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dziećmi stron powierzono F. S. zapewniając M. S. prawo do możności wglądu w postępy w nauce i stan zdrowia. Kosztami utrzymania i wychowania dzieci stron, tj. A. S. i S. S. (1) w całości obciążono F. S. u którego zamieszkiwały już wcześniej. Od czasu uprawomocnienia się wyroku rozwodowego dzieci stron przebywały na utrzymaniu F. S., który zaspokajał ich wszystkie potrzeby związane z utrzymaniem i edukacją. Na gospodarstwie z powodami i ich ojcem zamieszkuje również matka F. S., która prowadzi z nimi wspólne gospodarstwo przekazując miesięcznie na rzecz małoletnich kwotę 1000 złotych miesięcznie.

/dowód : odpisy skrócone aktów urodzenia k. 8 i 9, odpis wyroku SO w Olsztynie VI RC 717/13 k. 104/

Małoletni S. S. (1) ma 17 lat i uczęszcza do II klasy technikum mechanicznego w L.. Nie powtarzał żadnej klasy. Dziecko jest zdrowe, nie choruje na żadne przewlekłe choroby, nie uczestniczy w żadnych dodatkowych, płatnych zajęciach pozalekcyjnych. Do szkoły z N. razem z siostrą małoletniego dowozi ojciec.

Powódka A. S. ma 20 lat i uczęszcza do III klasy technikum żywienia w L.. Do szkoły, tak samo jak młodszego brata, zawozi ją ojciec. A. S. powtarzała I klasę gimnazjum, obecnie na koniec roku szkolnego ma wystawione dwie oceny niedostateczne z języka angielskiego i matematyki. Powódka będzie zdawać poprawki z tych przedmiotów w sierpniu 2016 r. Z uwagi na zalecenia ćwiczeń celem poprawy koordynacji ruchowej powódka dwa razy w tygodnie jeździ na basen którego koszt za godzinę wynosi ok. 30 złotych. A. S. jeździ konno, posiada w gospodarstwie swojego ojca zakupionego konia, przy czym umówiła się z ojcem, że to ona ma ponosić koszty związane z jego utrzymaniem. Koszty te to głównie koszt zakupu specjalnej paszy pozwalającej na poprawę siły, energii zwierzęcia w kwocie ok. 70 złotych miesięcznie.

Powodowie razem ze swoim ojcem zamieszkują w miejscowości N.. F. S. ma 53 lata i utrzymuje się z prowadzenia gospodarstwa rolnego o powierzchni 17 ha, z czego 13 ha stanowi jego własność, zaś 4 ha jest przez niego dzierżawionych. Na terenie gospodarstwa posiada bydło i trzodę chlewną. Posiada maszyny rolnicze zakupione w okresie lat 80-tych oraz ciągnik C 360 rocznik 1978. Z tytułu dopłat bezpośrednich do produkcji rolnej F. S. otrzymuje rocznie ok. 20 000 złotych. Razem z powodami i ich ojcem na terenie gospodarstwa zamieszkuje również matka F. S., która pomaga mu w prowadzeniu gospodarstwa. Utrzymuje się ona z renty w kwocie ok. 2000 złotych, z czego ok. 1000 złotych miesięcznie przekazuje ojcu powodów z przeznaczeniem na utrzymanie dzieci. Koszt podatków od nieruchomości wynosi ok. 2000 złotych. Opłata za energię elektryczną wynosi ok. 400-450 złotych na dwa miesiące jest pokrywana przez matkę F. S..

/dowód : przesłuchanie powódki A. S. k. 106v, przesłuchanie F. S. przedstawiciela ustawowego małoletniego powoda S. S. (1) k. 105-106/

Pozwana M. S. ma 43 lata. Jest osobą upośledzoną umysłowo w stopniu lekkim. Utrzymuje się z renty socjalnej w wysokości 431 złotych netto oraz wynagrodzenia za pracę w wysokości 1226 złotych netto. Dodatkowo pozwana cierpi na schorzenia szyjki macicy (nadżerka i wywinięcie błony śluzowej) oraz kamicę pęcherzyka żółciowego. W styczniu 2016 r. przeszła zabieg usunięcia woreczka żółciowego. Nadto pozwana leczy się psychiatrycznie, uczęszcza na wizyty do lekarza psychiatry w O.. Koszt leków jakie przyjmuje w związku ze swoim stanem zdrowia pozwana M. S. wynosi kwotę ok. 150 złotych miesięcznie. Pozwana zamieszkuje w wynajmowanym pokoju. Koszt wynajęcia pokoju razem z opłatami to kwota 300 złotych miesięcznie. Nie ma żadnego majątku. Pozwana posiada zobowiązania finansowe w postaci zaciągniętych kredytów i pożyczek na kwotę ok. 20 000 złotych. Zobowiązania te pochodzą z okresu kiedy pozwana nie mogła znaleźć pracy i nie była w stanie utrzymać się wyłącznie z wypłacanej jej w wysokości ok. 400 złotych miesięcznie renty socjalnej. Miesięczna rata spłaty wynosi ok. 270 złotych. Pozwana M. S. nie kontaktuje się ze swoimi dziećmi, nie przekazuje zarówno im jak i ojcu żadnych środków finansowych.

/ dowód zaświadczenie o zarobkach k. 27, harmonogram spłaty kredytu k. 29, 32, 95, 100; umowy pożyczki, kredytu k. 96-99 k. 30-31, 33 ; karty informacyjne leczenia szpitalnego i wyniki badań k.34-36 przesłuchanie pozwanej M. S. k. 106v-107/

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo małoletniego S. S. (1) zasługiwało na uwzględnienie w części.

Powództwo A. S. nie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie Sąd oparł w głównej mierze na zeznaniach stron postępowania oraz przedłożonych do akt dokumentach. Należy wskazać, iż zasadniczo sytuacja materialna stron, uzyskiwane dochody nie była sporna, a strony nie kwestionowały przedłożonych przez siebie do akt dokumentów.

Odnosząc się do zgłoszonych żądań wskazać należy, iż obowiązek dostarczania środków utrzymania i wychowania dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, zgodnie z art. 133 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (krio) obciążą rodziców tego dziecka. Rodzice dziecka są więc obowiązani wspólnie do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb dziecka, przy czym obowiązek ten ciąży również na tym z rodziców, z którym dziecko na co dzień przebywa. Zgodnie z art. 133 § 3 krio rodzice dziecka pełnoletniego, jeżeli jest ono połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu zyskania możliwości samodzielnego utrzymania się.

Zakres świadczeń alimentacyjnych reguluje natomiast z art. 135 § 1 krio zgodnie z którym zakres świadczeń alimentacyjnych zależy z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz z drugiej strony od finansowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Brzmienie art. 135 § 1 krio wskazuje więc, iż każdorazowo zakres świadczeń alimentacyjnych ograniczony jest z jednej strony usprawiedliwionymi potrzebami uprawnionego, a z drugiej strony możliwościami zarobkowymi zobowiązanego. Innymi słowy kwota zasądzonych alimentów nie może przekraczać usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej, ani też przekraczać możliwości osób zobowiązanych. Potrzeby usprawiedliwione to takie których pokrycie jest konieczne dla zapewnienia dziecku właściwego rozwoju i edukacji. Dodać również należy, iż wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka może polegać także na osobistych staraniach o jego utrzymanie lub wychowanie. Uwzględnianie jako wkładu alimentacyjnego osobistych starań w utrzymanie i wychowanie dziecka jest szczególnie istotne w sytuacji dzieci bardzo małych lub też dzieci wymagających stałej opieki z innego powodu np. ze względu na ich stan zdrowia. Oczywistym bowiem jest, iż dzieci te wymagają dużo więcej troski, opieki, uwagi i osobistych starań niż dzieci zdrowe i starsze, kilkunastoletnie

Kwestię zaległych roszczeń alimentacyjnych, za okres przed wytoczeniem powództwa reguluje z kolei art. 137 § 2 krio zgodnie z którym niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty Sąd uwzględnia zasądzając odpowiednią sumę pieniężną. Przepis ten stanowi wyjątek od zasady, zgodnie z którą alimenty służą zaspokajaniu bieżących potrzeb uprawnionego. Dochodzenie ich za okres sprzed wniesienia pozwu dopuszczalne jest więc jedynie w przypadkach wyjątkowych i uzależniony jest od wykazania przez powoda, że usprawiedliwione potrzeby związane z utrzymaniem i wychowaniem osoby uprawnionej nie zostały za określony okres zaspokojone albo że potrzeby te zostały zaspokojone na przykład dzięki zaciągniętym pożyczkom.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać w pierwszej kolejności należy, iż zdaniem Sądu brak jest podstaw do uwzględnienia powództwa zarówno małoletniego S. S. (1), jak i A. S. w zakresie zaległych alimentów żądanych za okres od 22 stycznia 2014 r. do 18 stycznia 2016 r.(data wniesienia powództwa). Jak już powyżej zaznaczono zasądzenie zaległych alimentów stanowi wyjątek od ogólnej zasady zaspokajania bieżących potrzeb osób uprawnionych i jest uzależniony od wykazania niezaspokojonych potrzeb osób uprawnionych za ten okres. W niniejszej sprawie F. S. jednoznacznie przyznał w trakcie przesłuchania stron, iż wszystkie uzasadnione potrzeby powodów za okres do wytoczenia powództwa o alimenty zostały zaspokojone. Nie było potrzeby zaciągania na ten cel specjalnych pożyczek, czy też kredytu. Przekazywanie przez babkę powodów kwoty 1000 złotych miesięcznie nie wynikało z konieczności zaspokajania potrzeb dzieci w zastępstwie pozwanej, ale z faktu prowadzenia wspólnego gospodarstwa, w którym dochody i wydatki oraz praca ma charakter wspólny. Wskazać w końcu należy, iż F. S. w toku całego postępowania jednoznacznie i wielokrotnie wskazywał, iż potrzeba wytoczenia powództwa o alimenty nie wynika z kłopotów z związanych z utrzymaniem dzieci, ale jest formą obrony na wytoczone przeciwko niemu powództwo o podział majątku wspólnego. Stąd też w ocenie Sądu jednoznacznie brak jest przesłanek do uwzględnienia powództwa w zakresie zaległych alimentów zarówno co do małoletniego S. S. (1), jak i A. S..

Odnosząc się w pierwszej kolejności do roszczenia małoletniego powoda S. S. (1) dotyczącego zasądzenia alimentów od pozwanej stwierdzić należy, iż Sąd uznał je za częściowo zasadne. Poza sporem w ocenie Sądu jest okoliczność, iż S. S. (1) jest osobą małoletnią, która nie ma dochodów i nie uzyskała zdolności do samodzielnego utrzymania się i na jego rodzicach ciąży obowiązek alimentacyjny. Kwestią sporną jest natomiast kwestia wysokości należnych alimentów. S. S. (1) ma 17 lat, jest zdrowy i uczęszcza do technikum. Pomimo deklaracji F. S. w odpowiedzi na wniosek w sprawie o podział majątku wspólnego (k. 67) zgodnie z którą miesięczny koszt utrzymania dzieci to kwota po 400 złotych, łącznie 800 złotych, zdaniem Sądu usprawiedliwione potrzeby małoletniego S. S. (1) są zdecydowanie wyższe i wynoszą co najmniej kwotę 600 złotych miesięcznie. Potrzeby te winny być zaspokajane przez oboje rodziców, z tym że obowiązek alimentacyjny rodziców po rozwodzie wobec dziecka nie jest symetryczny (po połowie, ew. z uwzględnieniem osobistych starań), ale ma charakter zindywidualizowany i zależy zawsze od możliwości majątkowych i zarobkowych każdego z rodziców ( art. 135 krio ). Możliwości te są oceniane oddzielnie dla każdego z rodziców. Zdaniem Sądu porównanie sytuacji materialnej, uzyskiwanych dochodów, koniecznych wydatków związanych chociażby ze stanem zdrowia etc. oraz możliwości zarobkowych prowadzi do jednoznacznego wniosku, iż możliwości ojca małoletniego S. S. (1) są w tym zakresie zdecydowanie większe. Oznacza to, iż powinien on ze względu na swoją sytuację w większym zakresie niż pozwana realizować obowiązek alimentacyjny wobec syna. Uwzględniając więc podniesione okoliczności Sąd uwzględnił powództwo małoletniego w części zasądzając od pozwanej na rzecz małoletniego kwotę po 250 złotych tytułem alimentów. Z uwagi na sytuację finansową i majątkową pozwanej M. S., dążąc do zapewnienia jej możliwości realnej spłaty zobowiązań Sąd zasądził wskazaną kwotę alimentów poczynając od dnia 1.06.2016 r. W pozostałym zakresie Sąd powództwo oddalił.

Za niezasadne z kolei Sąd uznał roszczenie powódki A. S.. Jak wskazano powyżej, obecnie wobec brzmienia art. 133 § 3 krio, obowiązek alimentacyjny rodzica względem dziecka pełnoletniego ukształtowany został na nieco odmiennych zasadach. Rodzice dziecka pełnoletniego mogą uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego w razie zaistnienia sytuacji w której realizowanie takiego obowiązku groziłoby nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub też w razie braku starań dziecka w zakresie uzyskania zdolności do samodzielnego utrzymania. W odróżnieniu więc od obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka małoletniego, gdzie podstawą do oddalenia powództwa może być wyłacznie brak wszelkich możliwości zarobkowych po stronie osoby zobowiązanej (a nie zaś tylko szczupłość posiadanych środków), w sytuacji obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka pełnoletniego rodzice mogą uchylic sie od tego obowiązku ze względu swoją sytuację materialną, zdrowotną i ustalenie, iż realizacja obowiązku w konkretnym przypadku łączyć się będzie z nadmiernym dla nich uszczerbkiem. W ocenie Sądu z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie w zakresie obowiązku alimentacyjnego pozwanej wobec jej pełnoletniej córki. M. S. jest osobą upośledzoną, o złym stanie zdrowia, która uzyskuje wprawdzie dochody z pracy oraz renty, jednakże koszty jej utrzymania w postaci opłaty za wynajem pokoju, kosztów zakupu lekarstw, wyżywienie i spłata zaciągniętych zobowiązań finansowych w połaczeniu z nałozonym obowiązkiem alimentacyjnym wobec S. S. (1) wskazują, iż nie jest ona w stanie bez nadmiernego dla siebie uszczerbku realizować wspomianego obowiązku, zwłaszcza wobec sytuacji materialnej powódki. Należy bowiem pamiętać, iż wogóle podstawową zasadą przy ustalaniu obowiązku alimentacyjnego jest również zasada równej stopy życiowej dziecka i rodzica. Zasada ta znajduje zastosowanie zarówno wtedy, gdy rodzice i dzieci żyją wspólnie, jak i wtedy, gdy żyją oddzielnie. Oznacza to, że rodzice powinni zapewnić dziecku warunki materialne odpowiadające tym, w jakich żyją sami, zaś z drugiej strony niedopuszczalne jest aby wskutek realizowania obowiązku alimentacyjnego dziecko, zwłaszcza pełnoletnie, znalazłoby się w zdecydowanie lepszej sytuacji finansowej, materialnej, niż rodzic, który narazonybyłby na niemożność zaspokojenia swoich elementarnych potrzeb. Zdaniem Sądu nie budzi w niniejszej sprawie wątpliwości, iż stopa życiowa powódki A. S. jest zdecydowanie wyższa. Powódka korzysta z cyklicznych wyjazdów na basen, rozwija pasje związaną z jazdą konną etc. Pozwana mieszka w wynajmowanym pokoju, posiada zadłużenie wielokrotnie przekraczające sumę miesięcznych dochodów. W tej sytuacji formulowane żadania zasądzenia alimentów motywowanego (jak na rozprawie w dniu 16.06.2016 r.) także ponoszeniem wydatków związanych np. z utrzymaniem własnego konia i zakupem wysokoenergetycznej paszy w kwocie 70 złotych tygodniowo uznać należy za całkowicie nieuzasadnione i sprzeczne z zasadą równej sopy życiowej osób uprawnionych i zobowiązanych do alimentacji.

Uwzględniając więc podniesione powyżej okoliczności Sąd powództwo A. S. oddalił.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc (pkt III) i 102 kpc (pkt IV).

O kosztach sądowych Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz. U. 2010 r. Nr 90 poz. 594 z późn. zm.) w zw. z art. 102 kpc.

O rygorze natychmiastowej wykonalności orzeczono na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 kpc.

/SSR Robert Kłosowski/